Yeni halka arzlarda ferdî yatırımcıya tahsis oranı uygulamada yüzde 80’e kadar çıkartılacak

Jülide YİĞİTTÜRK GÜRDAMAR

Sermaye piyasalarında son günlerde gündemden düşmeyen halka arzlar hem yatırımcılar hem regülatör tarafından yakından takip ediliyor. Piyasada taraf ne olursa olsun halka açılan payların çoklukla günlerce tavan olması dikkati çekerken, halka arzlarda yüksek talep ve tahsisat konusu yeni tartışmalara sahne oluyor.

Geçtiğimiz günlerde halka arzlarda kurumsal yatırımcılara yönelik kararlar alan Sermaye Piyasası Şurası, artık de tahsisat oranlarında değişikliğe gidiyor. SPK’ya yakın kaynaklardan edinilen bilgiye nazaran birinci halka arzlarda yatırımcı kümelerine yapılacak tahsisat oranlarında kişisel yatırımcılara daha fazla yük verilecek ve bu oran yüzde 80’e kadar çıkartılacak.

‘Yeterli hisse alamıyoruz’ şikayetleri

Pandemi sonrasında ivme kazanan ve son 3 yılda neredeyse 100’ün üzerinde şirketin halka açıldığı sermaye piyasalarında, halka arzlar son devrin en değerli gündem unsuru oldu. Borsanın yüksek enflasyon ve düşük faiz siyaseti nedeniyle alternatifsiz olması ve halka açılan şirketlerin önemli oranda prim yapması sonrasında bilhassa yerli yatırımcı sayısında yüksek artış oldu ve 4 milyon yatırımcı barajı aşıldı. 2023 yılına girerken de halka arzlar devam ediyor.

Bu manada halka arzlara yönelik hem kurumsal hem de kişisel yatırımcılardan ağır ilgi sürerken, kişisel yatırımcılardan “Halka arzlardan kâfi hisse alamıyoruz” şikayetleri de yükselmeye başladı. Bunun üzerine SPK’dan hem ferdi yatırımcıyı daha fazla sermaye piyasalarına çekecek hem de aldığı hissesi artıracak kritik adımlar geldi.

Kurumsal yatırımcılara yönelik sınırlamaların akabinde Heyet, artık de ferdî yatırımcıya tahsisat oranını artırmaya karar verdi. 19 Ocak’ta SPK’nın kurumsal yatırımcılara yönelik prensip kararı aldığını hatırlatan kaynaklar, kişisel yatırımcıların halka arzlardan daha fazla hisse alabilmelerine ait yeni bir çalışma yapıldığını söyledi.

Kaynaklar, kurumsal yatırımcıların halka arzlardan alacağı hissenin azaltılacağını, kişisel yatırımcıların hissesinin ise artırılacağını tabir etti. Mevcut durumda minimum tahsisat oranının yüzde 10 ve uygulamada yüzde 40’ın üzerinde olduğunu aktaran kaynaklar, bu oranın yüzde 80 düzeyine çıkarılmasının amaçlandığını bildirdi.

SPK’ya yakın kaynaklar, yurt içi kurumsal yatırımcılara tahsisat oranının ise yüzde 10-15 aralığına indirileceğini söyledi. Edinilen bilgiye nazaran, bu tahsisat oranı yasal düzenleme ile değil lakin yönlendirme ile yapılacak.

Fonlara yönelik tedbir

Sermaye Piyasası Kurulu’nun bu kararı vermesinin gerisinde yatan nedeninin bilhassa birtakım fonların halka arzlardan önemli hisse alması olarak gösteriliyor. Kaynaklar, “Aslında her vakit ferdi yatırımcılardan bu kadar yüksek talep gelmiyor. Ancak son halka arzlarda tespit edildiği üzere 3-5 kişi birleşerek fon kuruyor ve halka arzlara giriyorlar. Böylelikle bu fonlar kurumsal yatırımcı kimliği ile yüksek meblağda hisse alabilirken ferdî yatırımcı tahsisat kümesinden katılan yatırımcılara, iştirakin yüksek olması nedeniyle ayrılan hisse oranı/tutarına karşın, kişisel yatırımcıya verilen hisse düşük kalıyor. ”dediler.

Kurumsal yatırımcılar mercek altında

Kaynaklar, Kurul’un bilhassa yeni birinci halka arzlar sonrasında kurumsal yatırımcıları mercek altına aldığını söyledi. Birinci halka arzlar sonrasında kurumsal yatırımcıların toplu satış yaptığı istikametindeki argümanların Konseyce sıkı takip edildiğini, her sürecin tek tek incelendiğini aktaran kaynaklar, şu değerlendirmelerde bulundu: “Kurul, birinci halka arz fiyatına müdahale etmez. Fiyatın dayandığı varsayımların makul ve ihtiyatlı belirlenmiş olup olmadığını inceler. Birinci halka arz fiyatının iskontolu olması yatırımcılara yönelik teşviktir. Bütün bu ögeler fiyat tespit raporlarında yer almaktadır. Öbür taraftan, ikincil piyasada oluşan fiyatlara ait olarak ise, birinci halka arz iskontosu da dikkate alındığında fiyatlarda muhakkak bir sona kadar yükseliş olağan karşılanabilir. Ama bilhassa şirketlerin temel ekonomik göstergeleri ile desteklenmeyen ve birinci halka arz fiyatına göre kısa müddetli fiyat artışlarına yatırımcılar dikkatli yaklaşmalı. Süreksiz beklentilerle hareket edilmemeli, şirkete ait izahname dikkatlice okunmalı.”

Kaynaklar, izahnamesi şimdi onaylanmamış birinci halka arz müracaatları için kelam konusu oranların uygulanacağını bildirdi. Hususa ait görüşlerini paylaşan piyasa profesyonelleri, birinci halka arz fiyatının temkinli yaklaşık bedel olduğunu, borsada süreç görmeye başladıktan sonra oluşan fiyatın ise piyasada belirlendiğini söyledi.

Tahsisatta taban oran yüzde 10

Mevcut durumda ferdi ve kurumsal yatırımcılara en az yüzde 10 tahsisat zaruriliği bulunuyor. Sermaye Piyasası Araçlarının Satışı Tebliği’nin 18. hususunun 4. fıkrasına nazaran, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının nominal bedelinin, en az yüzde 10’unun yurt içi ferdi yatırımcılara ve yüzde 10’unun yurt içi kurumsal yatırımcılara tahsis edilmesi mecburî. Bu fıkrada yer alan tahsisat sınırlamaları borsada satış metoduyla yapılan halka arzlar ve ek satış yapılması halinde ek satışa bahis hisseler için uygulanmaz. Heyet, halka arz edilecek sermaye piyasası araçlarının piyasa kıymetini, piyasa şartlarını ve gibisi münasebetler ile ihraççının ve/ yahut halka arz edenin talebini de dikkate alarak taban tahsisat oranlarını sıfıra kadar indirebilir yahut bir kata kadar artırabilir.

Payların birinci halka arzında kurumsal yatırımcı kaidelerinde değişiklik

19 Ocak’ta SPK’nın kurumsal yatırımcılara yönelik aldığı prensip kararları piyasa tarafından olumlu karşılanmıştı. Heyet, ferdî yatırımcıların birinci halka arzlardan taleplerinin daha fazla karşılanmasını, sonlu sayıda yatırımcısı bulunan ya da fonun kıymetli bir kısmına sahip az sayıda yatırımcının olduğu özgür ve/veya özel fonların, hisselerin birinci halka arzından ferdî yatırımcı aleyhine olabilecek halde fazla hisse almamalarını teminen kararlar almıştı. Alınan kararlara nazaran, iştiraklerin hisselerinin birinci kere halka arz edilmesi süreçleri kapsamında; özgür ve/veya unvanında ‘özel’ ibaresi yer alan yatırım fonlarının kurumsal yatırımcı kapsamında sayılabilmesi için ‘yatırımcı sayısının 50’den az olmaması’ ve ‘herhangi bir yatırımcının toplam fon katılma hissesi sayısının yüzde 20’sinden fazlasına sahip olmaması’ şartlarının bir ortada sağlanması gerekecek. Heyet ayrıyeten, kurumsal yatırımcı kaidelerinde da değişikliğe gitmişti. Daha evvel kurumsal yatırımcı kapsamından sayılan, etkin toplamının 50 milyon TL, yıllık net hasılatının 90 milyon TL, öz sermayesinin 5 milyon TL’nin üzerinde olması kıstaslarından en az ikisini taşıyan kuruluşlar artık kurumsal yatırımcı olarak değerlendirilmeyecek. Daha evvel halka açık olmayan iştiraklerin hisselerinin birinci sefer halka arz edilmesi süreçlerinde, piyasa bedelinin 100 milyon TL ve altında olması durumunda ‘Borsa’da Satış’ yolunun uygulanmasına ait karardaki fiyat 250 milyon TL olarak uygulanacak.