TCMB’den ‘Liralaşma Stratejisi’ bildirisi

TCMB’nin 2023’ün birinci çeyreğine ait Finansal İstikrar Raporu, bankanın internet sitesinde yayımlandı.

Raporda, Türkiye’de emsal ülkelere nazaran epey düşük olan hane halkı borçluluğundaki gerileme eğiliminin devam ettiği belirtilerek, hane halkı finansal borçlarının büyük çoğunluğunun, gelir oynaklığı düşük fiyatlı kısma ilişkin olması, bankacılık sistemi üzerinde hane halkı kaynaklı kredi riskini azaltan bir öge olarak öne çıktığı kaydedildi.

Hane halkının finansal varlık kompozisyonunda TL cinsi varlıkların ve mevduat dışı finansal araçların tartısının artmaya devam ettiği aktarılan raporda, mevduat liralaşma oranının artış eğiliminde olduğu vurgulandı.

Raporda, bankaların mevduatta liralaşma maksadını gerçekleştirme istikametinde artan motivasyonlarının bu eğiliminin devam edebileceğine işaret ettiğinin altı çizilerek, “Hane halkı kesiti pay senedi, yatırım fonu ve emeklilik sistemi üzere mevduat dışı finansal varlıklara yatırımlarını artırarak tasarruflarını çeşitlendirmektedir” sözleri kullanıldı.

“Reel dalın finansal borç/finansal varlık oranı son 10 yılın en düşük düzeyine geriledi”

Raporda, gerçek bölümün finansal borç/finansal varlık oranının son 10 yılın en düşük düzeyine gerilediği ve firmaların likidite, kârlılık ve borç ödeme göstergelerindeki olumlu seyrin devam ettiği bildirildi.

Sektörün yükümlülükleri içerisindeki TL hissesi artarken, firmaların yüklü olarak TL cinsinden borçlandığı belirtilen raporda, firmaların varlık kompozisyonunda da TL cinsi varlıkları hissesinin artmakta ve toplam kısa vadeli Yabancı Para (YP) durumundaki güzelleşme eğiliminin korunduğu lisana getirildi.

Raporda, YP kredi kullanan firmaların sayısındaki azalma eğiliminin sürdüğü kaydedilerek, “Firmaların YP borçluluğunun ihracat gelirleri ile karşılanma oranları artmaktadır. Firmaların YP riskini azaltan bu faktörler gerçek dalın kur riskini de sınırlamaktadır. Bu devirde ayrıyeten gayeli kredi siyasetlerinin tesiriyle TL kredi kullanımında net ihracatçı firmaların ve KOBİ’lerin hissesinin artış eğiliminde olduğu izlenmektedir.” denildi.

Firma bilançolarının güçlü likit varlıkları ile muhtemel şoklara karşı dayanıklılığının korunduğu vurgulanan raporda, Borsa İstanbul’a (BIST) kote firmaların karlılık göstergelerinin tarihi ortalamalarının üzerinde seyrettiği ve finansman maliyetlerindeki gerileme ile birlikte, firmaların borç ödeme gücüne yönelik göstergelerin bariz biçimde güzelleştiği duyuruldu.

Raporda, potansiyel büyüme ve cari istikrarın sürdürülebilir düzeylerde kalıcı olarak desteklenmesi maksadıyla hayata geçirilen kredi siyaseti sonucunda, kredi kompozisyonunda hedeflenen tarafta değişimin gerçekleştiği kaydedilirken, şu değerlendirmelere yer verildi:

“KOBİ, esnaf, tarım, ihracat ve yatırım üzere amaçlı kredilerin TL ticari kredilerdeki hissesi artmaya devam etmektedir. Bu gelişme, büyüme kompozisyonunda sürdürülebilir bileşenlerin hissesinin artmasına ve yapısal cari açığın düşmesine katkı sağlamaktadır. Kredilerin yatırım, ihracat ve potansiyel büyümeyi destekleyecek formda iktisadi faaliyetle buluşması büyük değer arz etmekte olup, alınan önlemlerin tesirleri yakından takip edilmektedir. Muhtaçlık kredilerinin, faiz oranlarına nazaran menkul değer tesisi uygulamasına dâhil edilmesi sonrasında gereksinim kredisi büyümesinin yavaşlamaya başladığı görülmektedir. Nakdî transfer sisteminin aktifliğini desteklemek maksadıyla atılan adımlar sonucunda TL ticari kredi faiz oranları besbelli biçimde siyaset faizine yakınsamıştır.”

“Bankacılık kesiminin etkin kalitesi göstergeleri güzelleşmeye devam etmektedir”

Raporda, bankacılık kesiminin etkin kalitesi göstergelerinin güzelleşmeye devam ettiği aktarılarak, TGA bakiyesinin yatay seyretmesinin yanı sıra TL kredi büyümesinin tesiriyle TGA oranının gerilemeyi sürdürdüğü ve kelam konusu güzelleşmenin tüm kredi alt cinslerinde ve bölümlerde görüldüğü bildirildi.

TGA oranının yanı sıra yakın izlemedeki kredi oranı ve yapılandırılan kredi oranının da mevcut rapor periyodunda gerilediği vurgulanan raporda, “Yakın izlemedeki kredilerin kıymetli bir kısmı gecikmesi olmayan kredilerden oluşmaktadır. Bankaların salgın devrinde ihtiyatlılık gereği artırmaya başladıkları kredi karşılık oranları yükselmeye devam etmektedir.” sözleri kullanıldı.

Raporda, “Bankacılık dalı güçlü YP likidite tamponlarına sahiptir. Bankaların fonlama kompozisyonunda dış borçların hissesi tarihi düşük düzeylere gerilerken mevduatın tartısı artmaya devam etmektedir.” değerlendirmesinde bulunularak, mevduat yüklü fonlama yapısının yanı sıra bilançolarda TL’nin hissesinin artmasının bölümün likidite görünümünü desteklediği, hakikaten likidite karşılama oranı üzere kısa vadeli likidite göstergeleri ile istikrarlı fonlama göstergesi olan kredi/mevduat oranındaki olumlu görünümün korunduğu lisana getirildi.

“Bankacılık kesimi kârlılığı sermayeyi desteklemeye devam etmektedir”

Bankaların güçlü bilanço yapısını sürdürdüğünün altı çizilen raporda, bankaların bilançolarında sabit faizli kredi hissesi azalırken sabit faizli uzun vadeli menkul değerlere yönelimin devam ettiği belirtildi.

Raporda, bankaların TL faal pasif vade farkının evvelki rapor periyoduna nazaran kıymetli bir değişim göstermediği aktarılırken, “Mudilerin TL mevduat yöneliminin güçlenmesi ile bankaların bilanço içi açık konumlarında azalış devam etmektedir. Bankalar yasal oranların epey altında YP konumlarını korumaktadır.” denildi.

Bankacılık kesim karlılığının sermayeyi desteklemeye devam ettiği kaydedilen raporda, şunlara vurgu yapıldı:

“2022’nin genelinde TÜFE’ye endeksli menkul değer getirileri ile ölçülü seviyelerde seyreden fonlama maliyetleri net faiz marjı kanalından bölüm kârlılığını desteklemiştir. Son periyotta TL mevduat faizlerinin yükselişe geçmesi ile net faiz marjı yataylaşmıştır. Bununla birlikte, bankalar sermaye konumlarını güçlendirmiş, yasal hudutların üzerindeki sermaye oranlarını korumuştur. Yasal oranların üzerinde tutulan fazla sermaye ve ayrılan özgür karşılıklar bankacılık kesiminin mümkün risklere karşı güçlü bir pozisyonda olmasını sağlamaktadır.”

“Finansal sistemde Türk lirasının hissesinin kalıcı halde arttırılmasına yönelik atılan adımlar sonuçlarını vermeye başladı”

Raporda görüşlerine yer verilen TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu, Liralaşma Stratejisi çerçevesinde 2022’nin başından itibaren attıkları tüm adımların, kalıcı fiyat istikrarını finansal istikrarla bir ortada sağlayacak bir perspektifle oluşturulduğunu lisana getirdi.

Finansal sistemde Türk lirasının hissesini kalıcı halde artırmaya, yurt içinde tüm yatırım ve ticaret süreçlerinin Türk lirası etrafında şekillenmesini temin etmeye yönelik siyasetlerin uygulandığını aktaran Kavcıoğlu, atılan bu adımların sonuçlarını vermeye başladığını bildirdi.

Kavcıoğlu, bilançolarda yaşanan liralaşma ile gerçek dal firmalarının yabancı para durum istikrarı güzelleşirken, hane halkının finansal varlık kompozisyonunda Türk lirasının hissesinin değerli ölçüde arttığını belirterek, “Bu sayede firmaların ve hane halkının finansal dayanıklılık göstergeleri güçlü kalmaya devam etmektedir. Hayata geçirilen gayeli kredi siyasetleri ile kredi kompozisyonu hedeflenen istikamette değişmiş ve net ihracatçı firmalar ile KOBİ’lerin toplam kredilerdeki hissesi artmıştır. TL kredi faizlerinin para siyaseti faizlerine yakınsaması sağlanarak firmaların finansmana erişimi desteklenmiş ve firmaların finansman maliyeti kanalıyla mali transferin aktifliği güçlendirilmiştir.” değerlendirmesinde bulundu.

“Liralaşma Stratejisi’ni tüm ögeleriyle uygulamaya devam edecektir”

Bankacılık bölümünün faal kalitesindeki güzelleşmenin tüm kredi cinslerinde ve kredi riski göstergelerinde gözlendiğini vurgulayan Kavcıoğlu, kesimin mevduat yüklü fonlama kompozisyonunun yanı sıra güçlü likidite tamponlarının da mümkün likidite şoklarına karşı dayanıklılığını desteklediğini ve bankaların yasal hudutların üzerindeki sermaye yeterlilik oranlarını koruduğunu hatırlattı.

Kavcıoğlu, TCMB’nin, fiyat istikrarının kalıcı ve sürdürülebilir bir formda kurumsallaşması için Liralaşma Stratejisi’ni tüm ögeleriyle uygulamaya devam edeceğinin altını çizerek, “Politika faizi, gayeli kredi ve likidite siyasetleri ile üretim ve cari fazla kapasitesindeki gelişim süreci desteklenecektir. Arz kapasitesini artıracak finansal şartlar ile cari istikrar kalıcı fiyat istikrarıyla uyumlu bir yapıya kavuşturulacaktır. Liralaşma adımları ve çeşitlendirilmiş rezerv idaresi ile de finansal istikrarın Türk lirası odaklı olarak tesis edilmesine katkı sağlamaya devam edilecektir.” dedi.