Sermaye piyasalarında yeni yatırımcı sayısı 10 milyona koşuyor

Ece CEYHUN -Birol BOZKURT

Türkiye sermaye piyasalarında, 9 Mayıs’ta bakiyeli hisse senedi yatırımcı sayısı 5,2 milyonu aşarak rekor kırdı. Pandemi, getiri arayışı, halka arzların tesiri derken sermaye piyasaları, kökleşmiş yatırımcı tabanının dışına çıkarak yeni yatırımcılarla buluştu. 2020-2023 yıllarında daha evvel pay senedi hiç almamış 5,5 milyona yakın yeni yatırımcı hisse piyasasıyla tanıştı.

Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK), sermaye piyasası datalarını kayden saklayan, Ar-Ge merkezinde geliştirdiği Elektronik Genel Konsey Sistemini Endonezya sermaye piyasasına ihraç etmiş, finansal teknoloji şirketi vizyonuyla çalışan bir kuruluş. MKK, tarım piyasalarında 17 çeşit tarım eseri için oluşturulan Elektronik Eser Senetleri (ELÜS) ile Kitle Fonlaması Sistemi için de kaydî saklama hizmeti veriyor. Pek çok yenilikçi projeye imza atan MKK’nın Genel Müdürü ve İdare Konseyi Üyesi Dr. Ekrem Arıkan ile sayılarla büyük resmi konuştuk.

Yeni arzların tesiri büyük

Yeni yatırımcı sayısının artmasında halka arzların çok büyük bir tesiri olduğuna değinen Arıkan, “2 milyon yatırımcıya hisse dağıtılan halka arzlar oluyor. Yatırımcı ilgisini kalıcı kılmak gerekiyor.

2020-2023 devrinde 5,5 milyona yakın kişi birinci sefer direkt hisse piyasasında pay senedi alımı yaptı. 9 Mayıs’ta 5,2 milyon ile tepeyi gören hisse senedi yatırımcı sayısı bugünlerde 4,8 milyon civarında seyrediyor. Hisse senedi dışında DİBS, yatırım fonu üzere öteki araçları da bakiyesinde bulunduranları sayarsak toplam bakiyeli yatırımcı sayısı takriben 8 milyon seviyesinde.

Önümüzdeki devirde yatırımcı sayısının 10 milyonlara çıkacağını öngörüyoruz. Bu yıl 500’ü geçen halka açık şirket sayısı daha da artacak, yatırım araçları daha da çeşitlenecek. Bugünlerde borsada süreç gören şirketlerin toplam kıymeti 260 milyar USD civarında.

Piyasalarımız geliştikçe bu fiyat çok daha yüksek düzeylere çıkacak. Türkiye’de şirketler ve yatırımcılar sermaye piyasamızın potansiyelinin yüksekliğini daha da fark etmeli. Borsaya olan ilgi arttıkça şirketlerimiz pahalanacak, ülkemiz ve ekonomimiz daha da büyüyecek” açıklamasını yaptı.

Yılın birinci 5 ayında direkt pay senedi alan yeni yatırımcı sayısının rekor düzeylerde olduğuna işaret eden Dr. Ekrem Arıkan, “Mayıs sonu itibariyle gelen yeni yatırımcı sayısı 2022 yılı toplamını şimdiden aştı. Bu yılın birinci 5 ayında direkt hisse senedi alan yeni yatırımcı sayısı 1 milyon 568 bin iken, 2022 yılının tamamında yeni yatırımcı sayısı 1 milyon 399 bindi. Bu sayı 2021 toplamında ise 1 milyon 211 bin düzeyindeydi” bilgisini de paylaştı.

Yatırımcı profili değişiyor

Yeni yatırımcı profilinin değiştiğini, daha tabana yayılan bir fotoğraf göründüğünü aktaran Dr. Ekrem Arıkan, “Yeni yatırımcıların yüzde 40’ına yakınını bayanlar oluşturuyor, evvelce yüzde 25-30 civarıydı. Çocuklarına yatırım hesabı açanların ve banka mevduatı ile altın üzere riski düşük araçlara yatırım yapmasıyla bilinen 60 yaş üzeri kitlenin borsaya ilgisi de artıyor. Birinci sefer yatırım hesabı açarak pay senedi alan yatırımcılar içinde 20-29 yaş aralığı gençlerin oranı yüzde 50 üzerine çıkıyor” diye konuştu.

Ordu ili yeni yatırımcıda lider

Türkiye geneline baktığımızda ise İç ve Doğu Anadolu bölgelerinden gelen yeni yatırımcıların sayısında yaşanan artış dikkat cazip. 2020-2023 yıllarında hisse senedi yatırımcı sayısı artışı en yüksek vilayetler, Ordu (%56,98), Adana (%52,45), Ardahan (%52,20), Batman (%51,79), Diyarbakır (%51,77), Siirt (%51,55), Kilis (%51,16), Sivas (% 50,89), Bingöl (% 50,71), Çorum (%50,33), Yozgat (%50,14) olarak sıralanıyor” açıklamasını yaptı. Yatırım kültürü gelişiyor, hisse senedi almakla şirkete ve büyümesine ortak olunduğu öğreniliyor. Küçük birikimlerle yatırım yapabileceğini anlayanların, şuurlu yatırımlarla uzun vadede getirinin araba ve konut üzere araçlardan daha fazla olduğunu fark edenlerin sayısı artıyor.

Finansal piyasalarda data merkezi rolü önemli

Yaşadığımız devri data çağı olarak nitelendiğini belirten MKK Genel Müdürü Dr. Ekrem Arıkan, finansal bilgilerin itimatla kaydî saklanmasına ve işlenmesine yönelik değerli noktalara değindi. Arıkan, 2015 yılında SPK tarafından verilen yetki ile sistemik riskin nezareti ve finansal istikrarın sağlanması maksadıyla sermaye piyasalarında Türkiye’nin Data Depolama Kuruluşu olarak MKK’nın görevlendirildiğine değinerek “MKK birinci kuruluşun da kaydî saklama fonksiyonunu sermaye piyasaları özelinde başlatmış. Vakitle verilen sorumluluklarla bunun ötesine geçmiş. Bugün, finansal piyasalarda bütüncül bakışı sağlamak üzere kurulan ve kurulabilecek yapılarda misyon üstleniyoruz. Sermaye Piyasası Risk Merkezi konseyimi, Yatırımcı Risk Takip Sistemi üzere finansal piyasalarda analitik tahliller, karar alıcılara kritik raporlar sunan uygulamalar geliştiriyoruz” dedi.

Enerji ve emtiaya dayalı araçları önemsiyoruz

Sermaye piyasalarının gelişimi açısından, güç ve tarım kesimleriyle bağlı çeşitli mevzulara değindi: “Doğalgaz ve petrol üzere depolanabilir güç emtiasının elektronik eser senediyle ya da menkul kıymetleştirilerek yatırımcıya sunulması ve kaydî saklamasının MKK’da gerçekleştirilmesi fikrimiz var.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca yürütülen 12. Beş Yıllık Kalkınma Planı Finansal Hizmetlerin Geliştirilmesi kapsamı ile Hazine ve Maliye Bakanlığımız tarafından çalışılan finansal mimari projelerinde de yer aldı.

MKK olarak ülkemizde işletilen organize piyasaların tümü için kaydi saklama merkezi olma vizyonumuz var. Türkiye güçte merkez ülke olma pozisyonunu güçlendiriyor. Bulunan petrol ve bilhassa Karadeniz doğalgazı yanı sıra Türkiye’den geçen doğalgaz boru sınırlarının tesiriyle ülkemizin güçte hub olma vizyonunu önemsiyoruz. Gücün yalnızca fizikî transferine köprü olmak değil, ticaretinde kıymetli rol edinebileceğimize inanıyoruz.

Enerji emtiası yerli ve yabancı yatırımcıya, yatırım aracı ve finansal varlık olarak sunulabilir. İstanbul Finans Merkezi ve Türkiye’nin güçte hub olması vizyonlarını birleştirerek güce dayalı finansal eserlerin süreç göreceği bir merkez olabiliriz.”

GEFAS’ta İSEDAK üyesi 10 ülke var

Gayrimenkule Dayalı ve Gelişen Finansal Araçlar Bilgi Sistemi GEFAS platformunu, SPK ile birlikte İSEDAK üyesi ülkelerin ortalarında yatırım yapabilmeleri ve piyasa bilgilerine erişimi için 15 Eylül 2022’de açtıklarını anlatan Dr. Ekrem Arıkan şöyle devam etti:

“10 ülke piyasalarına erişim linkleriyle dahil oldu ve bu sayı artarak devam ediyor. Yatırımcıların sermaye piyasası araçları yoluyla gayrimenkule yatırım seçeneklerini çeşitlendirebilmesi için Borsa İstanbul’da süreç gören Kira Sertifikası, Gayrimenkul Yatırım İştirakleri Hisse Senedi ve Gayrimenkul Yatırım Fonu ihraççı ve performans bilgilerine erişim kolaylaştırılıp, şeffaflık, aktiflik ve yurtdışı yatırımcı ilgisi amaçlanıyor.

İSEDAK üyesi ülkelerin sermaye piyasalarında süreç gören gayrimenkule dayalı finansal eser bilgilerinin GEFAS’ta yayımlanması ve sonra tahminen süreç için altyapı geliştirilmesi de hedeflenecek. Vakitle büyüyüp gelişeceğine inanıyoruz.”

Yatırımcılara tek elden tahlil ‘e-YATIRIM’

Arıkan, yatırımcı bilgi merkezine ait ise, “e-YATIRIMCI uygulamamız web ve taşınabilir ile yatırımcılara hizmet veriyor. Yatırımcılar, kendilerine özel oluşturulan tekil sicil numarasını kullanarak ya da e-Devlet şifresi ile bağlanarak, süreç yaptığı farklı hesabı olsa bile kaydî olarak MKK’da saklaması yapılan tüm varlıklarını görebiliyor.

Bunların içinde sermaye piyasalarında sahip olduğu yatırım araçları, tarım piyasasında ELÜS’ler, kitle fonlaması sisteminde sahip olduğu teşebbüs şirketlerine ilişkin hisseler ve HPKS ile kayıt altına alınmış halka kapalı anonim şirketlerin hamiline hisseleri da bulunmaktadır” diye ekledi.

Aracı kurumlara ‘Pusula’ istikamet gösterecek

Pusula hakkında da bilgi veren Arıkan, “Veri çağında yaşadığımızı daima vurguluyoruz. Elimizdeki bilgilerle kesimi ve ülke iktisadımızı büyütmek için analitik eser ve hizmetler geliştirme uğraşındayız.

Aracı kurumlara özel, yatırımcılara ilişkin demografik vs bilgilerle yatırımcı istatistiklerine ait ayrıntılı bilgilere erişebildikleri Pusula eserimizi geliştirdik. Bu eserle, bölgelerdeki kentlerdeki yatırımcı sayısı, portföy büyüklüğü, yatırımcı yaş aralığı üzere bilgileri aracı kurumlara emsal kümeleriyle karşılaştıracakları biçimde sağlıyoruz. İleriki devirde riske dair ve bölüme ait çeşitli stratejik bilgileri bulabilecekleri biçimde Pusula’yı geliştirme çalışmalarımız sürüyor.” dedi.

Arıkan, “Finansal okuryazarlığı artırma ismine herkese açık olarak 2020 yılında KAP’a kardeş olarak açtığımız Bilgi Tahlil Platformu VAP’ta ise kamuya açık birçok bilgiyi yayınlıyoruz. Halka açık şirketlere yönelik bir eser de geliştirmeyi düşünüyoruz. İleriki periyotlarda yatırımcı profilini tanımak isteyen şirketlere bu hizmeti geliştirme niyetimiz var” diye konuştu.

Emtiaya dayalı araçlar, yatırımcı sayısını artırır

Türkiye genelinde tarım piyasalarında süreç gören ELÜS eserlerinin depolandığı 168 lisanslı depo mevcut. Tarım eserlerinin saklaması dediğimizde Arıkan şunları anlattı: “17 çeşit tarım eserinin depolanması için 168 lisanslı deponun depolama kapasitesi yaklaşık 9,3 milyon ton. Her 1 kg eser karşılığı elektronik eser senedi oluşturuluyor. TÜRİB’de süreç gören ELÜS’ler, yatırım fonuna husus edilebilirse tarım eserleri sermaye piyasalarında süreç görebilir ve alternatif yatırım aracı olabilir. Tarım eserleri ve güç üzere çeşitli emtia sınıflarında yatırım araçları geliştirilip yatırım tabanı genişletilirse yatırımcı sayısı daha da artar.”