Rekabet Kurumu’ndan zincir marketlere yeni ikazlar

Rekabet Kurumu, zincir market açılışları için ara ikazında bulunarak, “belirlenecek bir ara çapında birebir ekonomik bütünlük içerisinde yer alan perakendecilerin ikinci bir şube açmalarının yasaklanabileceğinin ve tekrar bu teşebbüslerin tıpkı çap içerisinde bir devralma süreci yapmasının engellenebileceğin değerlendirildiğini” bildirdi.

Kurum tarafından hazırlanan “Türkiye Süratli Tüketim Malları Perakendeciliği Dal İncelemesi En son Raporu”nda, bölümde alıcı gücünün berbata kullanılmasının engellenmesi gayesiyle birtakım düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerektiği belirtildi.

Bu çerçevede “Perakende Ticaretinin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi Taslağı”nda yer alması gereken kararlara ait kimi teklifler şöyle sıralandı:

“Kanun taslağında haksız ticari uygulamalara ait olarak, bozulabilir ziraî eserler ve besin eserleri bakımından 30 günü aşan ödeme vadelerinin, başka ziraî eserler ve besin eserleri bakımından 60 günü aşan ödeme vadelerinin, bozulabilir besinlerde kısa müddette yapılan iptal bildirimlerinin, alıcının tek taraflı mukavele değişikliklerinin, kayıp ve bozuk mal riskinin tedarikçiye transferinin yasaklanması gerektiği düşünülmektedir. Birebir düzenleme kapsamında, satılmayan eserlerin iadesinin, listeleme, raf ve stok bedellerini tedarikçinin ödemesinin, promosyon, pazarlama ve reklam için tedarikçinin ödeme yapmasının yasaklanmasına yahut bu konularda perakendecilerce fiyat talep edilebilmesinin fakat taraflar ortasında bu tarafta bir kontrat bulunması durumunda kelam konusu olabileceğine yönelik düzenleme yapılmasına gereksinim vardır.”

Perakende kesimi için bağımsız ünite talebi

Bu düzenlemelerin takibi ve kontrolü için bağımsız bir ünitenin tesis edilmesi talep edilen raporda, şu tabirler kullanıldı:

“Söz konusu ünitenin vazifeye has yapılandırılması, şikayet yahut resen inceleme yapma yetkilerini haiz olması, habersiz inceleme yapma yetkisinin olması, bilgi isteme, para cezası tesis etme, ihlali direkt sonlandırma üzere yetkilerle donanması gerekmektedir. Haksız ticari uygulamaların önlenmesine yönelik tesis edilecek para cezalarının caydırıcı nitelikte olması, caydırıcılığın sağlanması için idari para cezasının teşebbüs cirosu üzerinden tesis edilmesi ve tekerrür halinde cezada artırım imkanının bulunması gerektiği düşünülmektedir.”

Zincir marketlerin yeni mağaza açılış müsaadelerinin nüfus kriterine bağlanmasının rekabet tersi kimi tesirlerinin olabileceğine işaret edilen raporda, bu nedenle kelam konusu düzenlemenin hayata geçmemesinin yerinde olacağı bildirildi.

Raporda, zincir mağazaların aralık kaidesine ait ise şunlar kaydedildi:

“Mağaza açılışlarına yönelik olarak, belirlenecek bir uzaklık çapında birebir ekonomik bütünlük içerisinde yer alan perakendecilerin ikinci bir şube açmalarının yasaklanabileceği ve tekrar bu teşebbüslerin birebir çap içerisinde bir devralma süreci yapmasının engellenebileceği kıymetlendirilmektedir. Hakikaten belirli bölgelerde birbirlerine çok yakın uzaklıklarda birebir kümeye ilişkin zincir mağazalar görülebilmekte, bu durum o bölgeye yeni bir perakendecinin girişini önleyici sonuçlar doğurabilmektedir. Bu nedenle mevzuya ait düzenlemenin pazarda rekabetçi manada olumlu tesirler doğuracağı görüşü taşınmaktadır.”

İndirimli olacağı duyurulan eser mağazada olmalı

Raporda, süratli tüketim malları perakendeciliğinde bölümün rekabetçi yapısına olumsuz tesir edebilecek yahut tüketicilerin yanıltılmasına neden olabilecek kimi uygulamalara yönelik olarak kimi düzenlemelerin yapılabileceğine işaret edildi.

İndirimli olacağının duyurulduğu (geleneksel medya, toplumsal medya yahut sair duyuru ve reklamlarla) mühlet boyunca eserin, mağazada bulunmasının ve bu mühlet boyunca eserin duyurulan indirimli fiyattan satılmasının sağlanmasının gerektiği vurgulanan raporda, “Tüketiciler şikayetlerinde birçok vakit emsal konuları gündeme getirmişler, indirimli olacağı duyurulan eserlerin perakendecilerde bulunamadığını belirtmişlerdir. Bu düzenlemenin hem tüketicinin, hem de rekabetin korunması ismine yarar sağlayacağı kıymetlendirilmektedir.” tabiri kullanıldı.

Özel ambalajlı eser uyarısı

Raporda, tedarikçilerin tek bir zincir market için özel gramajlı eser üretmesine yönelik yapılan mutabakatların engellenmesi gerektiğinin değerlendirildiği bildirilerek, şunlar kaydedildi:

“Bu bağlamda, eserlerin bilinen yahut standart ambalajlarından farklı olarak belirli bir boyutunun münhasıran yalnızca bir perakendeci için üretilebildiği görülebilmektedir. Bu uygulamalar dalda yaygınlaşmaktadır. Bu mutabakatların, rekabeti olumsuz istikamette etkileme ihtimali olduğu üzere bu mutabakatlar tüketicilerde de çeşitli yanılsamalara yol açabilmektedir. Kelam konusu gramaj-ambalaj-boyut farklılıklarının tüketici tarafından çarçabuk algılanıp algılanamayacağına bakılmaksızın, yalnızca bir perakendeciye özel belirli bir ambalaj üretilmesinin yapılacak bir düzenleme ile yasaklanabileceği düşünülmektedir.”