Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Afetlere hazırlık olmadan kalkınma olamayacağını söyleyen ve depremlere hazırlığı beka sorunu olarak gören Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye’nin hemen risk yönetimine geçmesi gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Kadıoğlu, Kahramanmaraş zelzelesi sonrasında iklim koşulları nedeniyle “hipotermi” tehlikesine dikkat çekti.
Meteoroloji ve afet idaresi profesörü Mikdat Kadıoğlu, Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 vilayette hissedilen 7.7 şiddetindeki sarsıntıda can kayıplarının yanısıra iklim şartları nedeniyle “hipotermi” tehlikesine dikkat çekti.
Türkiye için depremleri ‘en büyük beka sorunu’ olarak kıymetlendiren Prof. Dr. Kadıoğlu, acil risk idaresi planı gerektiğini kaydetti. “GSMH’nın üçte birinin yok olma tehlikesiyle büyük bir sosyo-ekonomik tehdit altındayız. Bundan daha büyük bir ulusal güvenlik sorunu düşünemiyorum” diyen İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Meteoroloji Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye’nin bir afet planı olmamasını eleştirdi.
DÜNYA Gazetesi’ne değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Kadıoğlu, Türkiye’nin kriz idaresinden risk yönetimine geçmesi gerektiğini vurguladı. Marmara Bölgesi’nde beklenen zelzelede yalnızca İstanbul’da en az 70 bin tane konutun yıkılacağını lisana getiren Kadıoğlu’na göre ‘çök-kapan-tutun’ tatbikatları kıymetli ancak çok yetersiz.
“Büyük kıyameti bekliyoruz”
Esas yapılması gerekeni bina stokunu düzgünleştirmek biçiminde vurgulayan Kadıoğlu, şunları kaydetti: “Bina stoku için çalışmalar var fakat kentsel dönüşüme girmeyen yerlerde yıkılacak en az 70 bin tane bina var. Bu türlü bir yapı stoku olduğu vakit yapılan tüm başka çalışmalar anlamsız kalıyor. Yani İstanbul’da bu 70 bin bina yerle bir olduğu vakit afet yönetilemez. 1506’da kıyamet-i sura (küçük kıyamet) denmiş artık kıyamet-i kübra (büyük kıyamet) bekliyoruz. Hiçbir şey yapılmıyor diyemeyiz lakin yapılanlar işin özünde riski yönetilebilir hale getirmiyor. Afet idaresi arama-kurtarma, sarsıntıdan sonra çadır kurma, yemek dağıtma değil. Temel yapmamız gereken şu an 70 bin binayı en az 50 binaya indirmek.”
Afete hazırlığı kalkınma problemi olarak pahalandıran Prof. Dr. Kadıoğlu, afet sigortasının önemine dikkat çekti. Kadıoğlu, “Afet sonrası kaynakların boşa harcanmaması lazım. Bir yer afette sürekli yıkılıyorsa, toplumun refahına harcanacak para afet yarası sarmaya harcanıyorsa kalkınma olamaz. Afete hazır olmadan kalkınmak mümkün değil” dedi.
5 milyon arama-kurtarma çalışanı gerekiyor
Bu kadar büyük zelzelelerin yaşandığı bir coğrafyada arama-kurtarmanın tahlil olmayacağını söyleyen Kadıoğlu, “Daha çok kriz idare mantığıyla hareket ediyoruz. Risk idaresi yoksa tek başına kriz idaresi ile başarılı olmak mümkün değil. İşin gösteri kısmını bırakmamız lazım. Yalnızca İstanbul’da beklenen zelzelede 70 bin bina yıkılacak. Yalnızca bunun için en az 5 milyon arama kurtarma takımı gerekiyor. Bu mümkün mü? Akıl tutulması, afet komedisi yaşamayalım” dedi.
Görür: “Dilimizde tüy bitti Adana ve Hatay’a dikkat”
Yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür, Kahramanmaraş merkezli 7.7 büyüklüğündeki depreme ait şu açıklamayı yaptı:
“Çok üzgünüm fakat Maraş’ın Pazarcık yöresinde 7,7 büyüklüğünde sarsıntı oldu. Çok büyük bir sarsıntı, umarım zaiyatımız az olur. Bu zelzelenin gelmekte olduğunu yerbilimciler olarak söyleye söyleye, yaza yaza lisanımızda tüy bitti. Hiç kimse ‘Ne diyorsunuz?’ diye reaksiyon bile vermedi. Arkadaşlar, sarsıntı bölgesinde iseniz meskeni terk edin. Artçı zelzeleler büyük olacaktır, hasarlı konutlarınız yıkılabilir. Geçmiş olsun. Ölenlere Allahtan rahmet, yaralılara şifa dilerim.”
“Deprem bölgesindeki arkadaşlar, otomobillerinizi kullanıp, trafiği kilitlemeyin. Sağlıklı iseniz konutunuzu terk edin, varsa toplanma bölgelerine gidin. Konuttan çıkmadan elektriği, doğalgazı, suyu kapatın. Telefonlara sarılmayın, interneti tercih edin. İlgililere sesleniyorum. Bölgedeki barajları denetim ediniz. Bu depremden sonra Adana ve Hatay’a dikkat edilmeli. Lokal yöneticiler
uyanık olmalı.”
Ersoy: “Keşke haksız çıksaydım”
Canlı yayınlara katılan deprem uzmanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy sarsıntıların yaşandığı bölgenin yüksek potansiyeli olduğunu açıkladı: “Burası büyük zelzeleye hamile, tarihî süreçler bunu söylüyor. Yetkililerle görüştüğümde ‘haklıymışsın’ dediler. Keşke haksız olsaydım. Bu bölgenin yüksek bir potansiyeli var. Doğu Anadolu fayı dediğimiz Bingöl Karlıova ile Hatay arasındaki bölgede 600 kilometre fay kırığının batı ucunda meydana geldi. Kahramanmaraş Pazarcık depremi diye geçiyor fakat bir ucu Hatay’da Hassa, Gaziantep’in İslahiye ilçesinde yer kabuklarına kırıklar var. Buna Kahramanmaraş-Hatay sarsıntısı demek daha hakikat olabilir.”
“Kırılan fay öteki fayları tesirler mi?” sorusuna da Ersoy şu yanıtı verdi: “Kırılmayan fay modülleri var. Hatay ve Kahramanmaraş’tan sonra Erkenek diye bir fayzonu var. O bölgede gelecekte, bu anında tetikleyecek manasında değil, teorik olarak gelecekte olabileceğini söylüyoruz. Şu anda 100’ün üzerinde zelzele var. Artçılar en az 1 yıl kadar devam edecek.”
Depremden evvel kesinlikle yapın
Binanızın sarsıntıya güçlü olup olmadığını denetim ettirin.
Bina içinde eşyaların sabitlenmiş olduğundan emin olun.
Mutlaka afet planı yapın. Herkesin aile afet planı olsun. Vakit zaman bunun tatbikatını yapın
Mutlaka afet sigortası yaptırın .
Depremde elektrik, su, doğalgaz nasıl kesilir öğrenin, uygulamasını yapın.
Yanıcı hususları ve konut kimyasallarını devrilip kırılmayacak ve karışmayacak halde saklayın.
Kırılıp saçılacak ve tehlike yaratacak camları sinemayla kaplayın.
Deprem anında nasıl tahliye olunur öğrenin.
Hafif arama-kurtarma, ilkyardım öğrenin