Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu: Kriz idaresinden risk idaresine geçmeliyiz

Nurdoğan ARSLAN ERGÜN

Afetlere hazırlık olmadan kalkınma olamayacağı­nı söyleyen ve deprem­lere hazırlığı beka sorunu olarak gören Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye’nin hemen risk yönetimi­ne geçmesi gerektiğini vurguladı. Prof. Dr. Kadıoğlu, Kahramanma­raş zelzelesi sonrasında iklim ko­şulları nedeniyle “hipotermi” teh­likesine dikkat çekti.

Meteoroloji ve afet idaresi profesörü Mikdat Kadıoğlu, Kah­ramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 vilayette hissedilen 7.7 şid­detindeki sarsıntıda can kayıpla­rının yanısıra iklim şartları ne­deniyle “hipotermi” tehlikesine dikkat çekti.

Türkiye için deprem­leri ‘en büyük beka sorunu’ olarak kıymetlendiren Prof. Dr. Kadıoğlu, acil risk idaresi planı gerektiği­ni kaydetti. “GSMH’nın üçte biri­nin yok olma tehlikesiyle büyük bir sosyo-ekonomik tehdit altındayız. Bundan daha büyük bir ulusal gü­venlik sorunu düşünemiyorum” diyen İstanbul Teknik Üniversite­si (İTÜ) Meteoroloji Mühendisli­ği Kısım Lideri Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, Türkiye’nin bir afet pla­nı olmamasını eleştirdi.

DÜNYA Gazetesi’ne değer­lendirmelerde bulunan Prof. Dr. Kadıoğlu, Türkiye’nin kriz idaresinden risk yönetimi­ne geçmesi gerektiğini vurgula­dı. Marmara Bölgesi’nde bekle­nen zelzelede yalnızca İstanbul’da en az 70 bin tane konutun yıkıla­cağını lisana getiren Kadıoğlu’na gö­re ‘çök-kapan-tutun’ tatbikatları kıymetli ancak çok yetersiz.

“Büyük kıyameti bekliyoruz”

Esas yapılması gerekeni bi­na stokunu düzgünleştirmek biçiminde vurgulayan Kadıoğlu, şunları kay­detti: “Bina stoku için çalışmalar var fakat kentsel dönüşüme girme­yen yerlerde yıkılacak en az 70 bin tane bina var. Bu türlü bir yapı stoku olduğu vakit yapılan tüm başka çalışmalar anlamsız kalıyor. Yani İstanbul’da bu 70 bin bina yerle bir olduğu vakit afet yönetilemez. 1506’da kıyamet-i sura (küçük kı­yamet) denmiş artık kıyamet-i kübra (büyük kıyamet) bekliyo­ruz. Hiçbir şey yapılmıyor diyeme­yiz lakin yapılanlar işin özünde riski yönetilebilir hale getirmiyor. Afet idaresi arama-kurtarma, sarsıntıdan sonra çadır kurma, ye­mek dağıtma değil. Temel yapma­mız gereken şu an 70 bin binayı en az 50 binaya indirmek.”

Afete hazırlığı kalkınma proble­mi olarak pahalandıran Prof. Dr. Kadıoğlu, afet sigortasının öne­mine dikkat çekti. Kadıoğlu, “Afet sonrası kaynakların boşa harcan­maması lazım. Bir yer afette sü­rekli yıkılıyorsa, toplumun refa­hına harcanacak para afet yarası sarmaya harcanıyorsa kalkınma olamaz. Afete hazır olmadan kal­kınmak mümkün değil” dedi.

5 milyon arama-kurtarma çalışanı gerekiyor

Bu kadar büyük zelzelelerin ya­şandığı bir coğrafyada arama-kur­tarmanın tahlil olmayacağını söyleyen Kadıoğlu, “Daha çok kriz idare mantığıyla hareket edi­yoruz. Risk idaresi yoksa tek ba­şına kriz idaresi ile başarılı ol­mak mümkün değil. İşin gösteri kıs­mını bırakmamız lazım. Yalnızca İstanbul’da beklenen zelzelede 70 bin bina yıkılacak. Yalnızca bu­nun için en az 5 milyon arama kur­tarma takımı gerekiyor. Bu müm­kün mü? Akıl tutulması, afet ko­medisi yaşamayalım” dedi.

Görür: “Dilimizde tüy bitti Adana ve Hatay’a dikkat”

Yerbilimci Prof. Dr. Naci Gö­rür, Kahramanmaraş mer­kezli 7.7 büyüklüğündeki depre­me ait şu açıklamayı yaptı:

“Çok üzgünüm fakat Maraş’ın Pazarcık yöresinde 7,7 büyüklü­ğünde sarsıntı oldu. Çok büyük bir sarsıntı, umarım zaiyatımız az olur. Bu zelzelenin gelmekte ol­duğunu yerbilimciler olarak söy­leye söyleye, yaza yaza lisanımızda tüy bitti. Hiç kimse ‘Ne diyorsu­nuz?’ diye reaksiyon bile vermedi. Ar­kadaşlar, sarsıntı bölgesinde ise­niz meskeni terk edin. Artçı zelzeleler büyük olacaktır, hasarlı konutlarınız yıkılabilir. Geçmiş olsun. Ölenle­re Allahtan rahmet, yaralılara şi­fa dilerim.”

“Deprem bölgesindeki arka­daşlar, otomobillerinizi kullanıp, trafiği kilitlemeyin. Sağlıklı ise­niz konutunuzu terk edin, varsa top­lanma bölgelerine gidin. Konuttan çıkmadan elektriği, doğalgazı, suyu kapatın. Telefonlara sarıl­mayın, interneti tercih edin. İl­gililere sesleniyorum. Bölgedeki barajları denetim ediniz. Bu dep­remden sonra Adana ve Hatay’a dikkat edilmeli. Lokal yöneticiler
uyanık olmalı.”

Ersoy: “Keşke haksız çıksaydım”

Canlı yayınlara katılan dep­rem uzmanı Prof. Dr. Şük­rü Ersoy sarsıntıların yaşandığı bölgenin yüksek potansiyeli ol­duğunu açıkladı: “Burası büyük zelzeleye hamile, tarihî süreçler bunu söylüyor. Yetkililerle görüş­tüğümde ‘haklıymışsın’ dediler. Keşke haksız olsaydım. Bu böl­genin yüksek bir potansiyeli var. Doğu Anadolu fayı dediğimiz Bin­göl Karlıova ile Hatay arasında­ki bölgede 600 kilometre fay kırı­ğının batı ucunda meydana geldi. Kahramanmaraş Pazarcık depre­mi diye geçiyor fakat bir ucu Ha­tay’da Hassa, Gaziantep’in İsla­hiye ilçesinde yer kabuklarına kırıklar var. Buna Kahramanma­raş-Hatay sarsıntısı demek daha hakikat olabilir.”

“Kırılan fay öteki fayları tesirler mi?” sorusuna da Ersoy şu yanıtı verdi: “Kırılmayan fay modülleri var. Hatay ve Kahramanmaraş’tan sonra Erkenek diye bir fayzonu var. O bölgede gelecekte, bu anın­da tetikleyecek manasında değil, teorik olarak gelecekte olabilece­ğini söylüyoruz. Şu anda 100’ün üzerinde zelzele var. Artçılar en az 1 yıl kadar devam edecek.”

Depremden evvel kesinlikle yapın

Binanızın sarsıntıya güçlü olup olmadığını denetim ettirin.

Bina içinde eşyaların sabitlenmiş olduğundan emin olun.

Mutlaka afet planı yapın. Herkesin aile afet planı olsun. Vakit zaman bunun tatbikatını yapın

Mutlaka afet sigortası yaptırın .

Depremde elektrik, su, doğalgaz nasıl kesilir öğrenin, uygulamasını yapın.

Yanıcı hususları ve konut kimyasallarını devrilip kırılmayacak ve karışmayacak halde saklayın.

Kırılıp saçılacak ve tehlike yaratacak camları sinemayla kaplayın.

Deprem anında nasıl tahliye olunur öğrenin.

Hafif arama-kurtarma, ilkyardım öğrenin