BİK’ten yapılan açıklamada, kurumun 13 Ocak’taki harikulâde toplantısında kabul edilen Resmi İlan ve Reklam Yönetmeliği’nin, 1 Şubat 2023 tarihli ve 32091 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandığı belirtildi.
Açıklamada, resmi ilan ve reklamların yayımlanacağı periyodik yayınların vasıf ve ödevlerinin belirlenmesi ile fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin ilan dağıtımının sağlanması emeliyle hazırlanan yönetmeliğin büyük kısmının 1 Nisan’da yürürlüğe gireceği tabir edildi.
Resmi ilanların kamuoyuna duyurulması noktasında değerli bir dönüşümü kapsayan yönetmeliğin, kurumun sorumluluk alanını genişletirken internet haber sitelerine devlet dayanağı sağlanmasının da önünü açtığı kaydedilen açıklamada, yönetmelikte gazetelerin mevcut resmi ilan yayımı düzeneğindeki yerleri korunurken hak kaybı yaşamamaları için hassasiyet gösterildiği vurgulandı.
İnternet haber siteleri ne vakit resmi ilan yayımlayabilecek?
Açıklamada, yönetmelikteki kategorilere nazaran belirlenen yordam ve asıllara uygun olarak vasıf ve ödevlerini, eksiksiz ve vaktinde yerine getiren internet haber sitelerinin resmi ilan yayımlama hakkı kazanacağı belirtildi.
Halihazırda resmi ilan yayımlama hakkına sahip olan gazetelerin, kuruma kayıtlı olan internet haber sitelerinin, 31 Mart’a kadar belirlenen kurallara uygun müracaat yapmaları ve minimum trafik kuralı hariç öteki şartları yerine getirmek kaidesiyle bekleme mühletine tabi tutulmaksızın resmi ilan yayımlama hakkı kazanacağı bildirilen açıklamada, lakin internet haber sitelerinin 30 Eylül prestijiyle taban trafik kaidesini da yerine getirmelerinin gerekeceği, aksi halde resmi ilan yayımlama hakkının durdurulacağı aktarıldı.
Kuruma birinci defa başvuran internet haber sitelerinin ise belirlenen kuralları 24 ay mühletle yerine getirmelerinin akabinde ilan yayımlama hakkı kazanacağı belirtilen açıklamada, vilayet temeline dayanan kontenjan yerlerine dair takım ve içerik sayılarının iki katını ve günlük taban tekil ziyaretçi sayısının dört katını yerine getirenlerin ise 6 ay sonra resmi ilan yayımlayabileceği kaydedildi.
Açıklamada, resmi ilan yayımlama hakkı kazanmak için müracaat eden gazetelerin, evvelki düzenlemede olduğu üzere 36 ay bekleme müddetine tabi tutulacağı bildirildi.
Gazete ve internet haber sitelerinin genel vasıfları
Süreli yayınların yerine getirmeleri gereken ödevlerin başında, takımlarında muhakkak sayı ve misyonlarda fikir personelini istihdam etmelerinin geldiği vurgulanan açıklamada, şu bilgiler yer aldı:
“Kadroda yer alacak fikir çalışanlarının iş kontratları, fiyatları, tahsil durumları, çalışma müddetleri ve öbür nitelikleri kurum mevzuatı açısından takım beyanlarında değer taşıyor. Mevzuatın ilgili hususlarında, basın çalışanlarının haklarını koruyan çeşitli kararlar de yer alıyor. Buna bağlı olarak, 1 Temmuz’da yürürlüğe girecek bir unsurla takımda beyan edilen fikir personelleri ile orantılı olacak biçimde, gazetecilik faaliyeti yürütülmek üzere tahsis edilmiş iş yerinde kişi başına en az 5 metrekare çalışma alanının olması kural kılınıyor.”
Açıklamada, periyodik yayınların içeriklerinin de yönetmelikte bir başka değerli öge olarak öne çıktığına işaret edilerek, “Yönetmelik, periyodik yayınların yayın yahut kontenjan yeri ile etrafını ilgilendiren özgün ve yeni içeriklere yer vermelerini zarurî kılarak gazeteciliğin gelişimine yönelik katkılar içeriyor. Yönetmelikte basının yerleşik teamülleri doğrultusunda habercilik yapılması öngörülürken, mahreç kullanımını düzenleyen hususlarla gazetecilerin fikri haklarının ve emeklerinin korunması noktasında önleyici önlemler alınıyor.” sözleri kullanıldı.
Bu kapsamda, resmi ilan yayımlama hakkına sahip yahut bekleme müddetinde olan gazete yahut internet haber sitelerinin, günlük incelemelerin yanı sıra 2 yılda en az 1 sefer kurum tarafından denetleneceği bildirilen açıklamada, öbür taraftan periyodik yayınların zorlayıcı sebepler ve yasal kısıtlamalar dışında yayınlarını kesintisiz sürdürmeleri gerekeceği belirtildi.
Süreli yayınların kategorilerinin belirlenmesi
Açıklamada, yönetmelik kararlarına nazaran resmi ilan dağıtımı ve yayımı açısından; gazetecilik geleneği, resmi ilan istihkakı ve nüfus üzere objektif datalara dayanılarak birbirine benzeyen vilayetlerin tıpkı kategoriye alındığı aktarıldı.
Gazetelerin yayın yeri, takımlarında bulundurmaları gereken fikir çalışanı sayıları, yüzölçümleri ile bayi ve abone satışlarına nazaran 6 kategori altında sınıflandırıldığı bildirilen açıklamada, bu sınıflandırma doğrultusunda resmi ilan kontenjanına ait temel ve ek gösterge kaideleri ve sayılarının, resmi ilanların adil bir halde dağıtımının sağlanması için gazetelerin kadro-yüzölçümleri, baskı, dağıtım ve satışlarına nazaran belirlendiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin kontenjan yerlerinin ise 6 kategori olarak tasnif edildiğine, bu kategorilerin fikir emekçisi sayısı, minimum haber sayısı, taban ziyaretçi trafik bilgilerine nazaran şekillendirildiğine işaret edilen açıklamada, internet haber sitelerinin takım, ziyaretçi trafiği ve ilan haberleştirme ek göstergeleriyle internet haber sitelerinin vasıflarına nazaran resmi ilanlardan adil biçimde faydalandırılmasının sağlandığı söz edildi.
Açıklamada, ayrıyeten günlük gazetelerin vasıflı, haftalık gazetelerin alt vasıflı olarak belirlendiği sınıflandırmaya, ilan dağıtımında yaşanan olumsuz sonuçlar sebebiyle son verilerek, birebir yayın yerinde yayın günü sayısına nazaran gösterge tanımlamaya dayalı sisteme geçildiği duyuruldu.
Gazetelerin minimum satış sayılarında değişiklik
Gazetelerin koronavirüs salgınıyla birlikte düşen bayi ve abone satışlarına yönelik günlük olarak gerçekleştirmesi gereken satış adedi sayılarında da değişiklik yapıldığına işaret edilen açıklamada, gazetelerin satış fiyatının mahallî ve bölgesel gazetelerde 1,5 TL, yaygın olanlarda ise 2 TL’den az olmamasının kararlaştırıldığı bildirildi.
Açıklamada, gazetelerin kategorilerine nazaran; 1. kategori için 14 fikir çalışanı, 2,25 metrekare yüzölçümü, minimum bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 3 bin; 2. kategori için 11 fikir personeli, 1,50 metrekare yüzölçümü, minimum bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 1600; 3. kategori için 6 fikir personeli, 1,50 metrekare yüzölçümü, taban bayi satış oranı yüzde 50 olmak üzere günlük 400; 4. kategori için 5 fikir çalışanı, 1,12 metrekare yüzölçümü, minimum bayi satış oranı yüzde 40 olmak üzere günlük 400; 5. kategori için 4 fikir emekçisi, 1,12 metrekare yüzölçümü, minimum bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 300; 6. kategori için 3 fikir emekçisi, 0,90 metrekare yüzölçümü, minimum bayi satış oranı yüzde 30 olmak üzere günlük 100 fiili satış adedi ile yönetmelikte belirlenen başka kaideleri taşımaları gerektiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin ödevleri
Açıklamada, gelecek nisan ayında birinci sefer vadeli yayın kapsamına girerek resmi ilan ve reklam yayımlayacak internet haber sitelerinin bugünün teknolojisiyle birlikte ulaştığı erişim kolaylığının, kategoriler ve kriterlerin belirlenmesinde değerli rol oynadığı söz edildi.
İnternet haber sitelerinin kategorilerine nazaran; genel kategori için 32 fikir personeli, günlük 240 minimum haber sayısı, 500 bin tekil ziyaretçi, 1,5 milyon sayfa görüntülenme sayısı kuralını taşıması gerektiği belirtilen açıklamada, 1. kategori için 15 fikir personeli, günlük 100 minimum haber sayısı, 50 bin tekil ziyaretçi, 150 bin sayfa görüntülenme sayısı; 2. kategori için 12 fikir emekçisi, günlük 80 taban haber sayısı, 30 bin tekil ziyaretçi, 90 bin sayfa görüntülenme sayısı; 3. kategori için 8 fikir emekçisi, günlük 50 minimum haber sayısı, 20 bin tekil ziyaretçi, 60 bin sayfa görüntülenme sayısı; 4. kategori için 6 fikir personeli, günlük 40 minimum haber sayısı, 10 bin tekil ziyaretçi, 30 bin sayfa görüntülenme sayısı; 5. kategori için 4 fikir çalışanı, günlük 30 minimum haber sayısı, 3 bin tekil ziyaretçi, 9 bin sayfa görüntülenme sayısı ile yönetmelikte belirlenen öteki kuralları taşımalarının zarurî olduğu vurgulandı.
Tekil ziyaretçi sayılarının, kategori ve göstergelere nazaran en az yüzde 15’inin direkt gelen ziyaretçilerden oluşması gerektiğine işaret edilen açıklamada, “1’inci, 2’nci, 3’üncü, 4’üncü ve 5’inci kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçilerinin günlük ortalama sayfada kalma müddeti en az 1 dakika; genel kategoride ise en az 2 dakika olacak. Genel kategori hariç ve öteki kategorilerde yer alan internet haber sitelerinin trafik bilgilerinde yalnızca yurt içi kaynaklı olanlar dikkate alınacak. Genel kategoride yer alan internet haber sitelerinin ziyaretçi trafik datalarının hesaplanmasında, yurt dışı kaynaklı olanların en fazla yüzde 5’i dahil edilecek.” bilgisi paylaşıldı.
Ziyaretçi trafik bilgilerinde manipülasyona taviz verilemeyecek
Açıklamada, kurumun resmi ilan dağıtımına destek oluşturan ögelerin başında yer alacak olan ziyaretçi trafik bilgilerinin, kontenjan tablolarının hukuka karşıt halde rastgele bir usulle kasıtlı ve hileli birtakım davranış ile manipüle edilmesi halinde ilgili internet haber sitesinin resmi ilan yayımlama hakkının sona erdirileceği bildirildi.
Resmi reklam yayımlama hakkı
Açıklamada, gazete ve mecmuaların resmi reklam yayımlama hakkını kazanabilmeleri için haftada bir yahut daha sık yayımlananların 12, 15 günde bir yayımlananların 9, ayda bir yayımlananların 6, 2 ayda bir yayımlananların 3, 3 ayda bir yayımlananların ise 2 sayı yayımlamış olmaları gerektiği kaydedildi.
İnternet haber sitelerinin resmi reklam yayımlama hakkı kazanabilmeleri için yayımlama taleplerinden itibaren tabi olacakları bekleme müddetlerinin 30 gün olacağı belirtilen açıklamada, yalnızca resmi reklam yayımlayacak periyodik yayınların takımlarında en az 2 fikir çalışanı istihdam etmeleri gerektiği aktarıldı.