15-21 Mart tarihleri ortasında İzmir’de düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi sonuç bildirgesi yayımlandı.
Bildirge, onlarca unsur ve 200’ün üzerinde karardan oluştu.
Dördüncü kısımda yer alan Geleceğin Türkiyesi’nin İktisat Stratejileri başlığı altında, ülke iktisadının sağlıklı büyümesi için yol haritası çizildi.
Sonuç bildirgesine nazaran, iktisadi gelişimin de temel desteği olan hukukun üstünlüğü prensibi şartlar ne olursa olsun kati formda teminat altına alınacak. Demokrasinin üniversal prensiplerine, hukukun üstünlüğüne dayalı ve tabiat haklarını kapsayan yeni bir sivil anayasa hazırlanacak.
İnsan hakları ile tabiat haklarının ortak bir ömür kültüründe buluştuğu ekonomik ve toplumsal şartlar desteklenecek.
“Bağımsız yargı sürdürülebilir bir iktisadi gelişme için zorunluluk”
İfade özgürlüğü, toplanma ve örgütlenme özgürlükleri, kültürel ve manevi varlığın korunması, adalete erişim hakkı, bağımsız yargı, en temel toplumsal ve siyasi haklar olarak sürdürülebilir bir iktisadi gelişme için mecburilik. Bu haklar geleceğin Türkiyesi’inde her bir vatandaş için şartsız olarak teminat altına alınacak.
Ülkenin beşeri ve fizikî kaynaklarının makro idaresi ve planlaması için Stratejik Planlama Teşkilatı kurulacak. Bakanlıklar ortası işbirliği ve bilgi paylaşımının türel temeli oluşturalacak.
Türkiye’nin mahallî idareleri geleceğin iktisadının ana aktörleri olarak tanımlandı. Türkiye iktisadı yerelden kalkınmanın üzerinde yükselecek.
Her bir vatandaşın karar düzeneklerine iştiraki sağlanacak, bu düzenekler desteklenecek, kamunun makro planlamaları katılımcılık anlayışıyla hazırlanacak. Hayatın her alanında kamu, sivil toplum ve özel dal birlikteliğine dayalı siyasetler oluşturulacak. Gençlerin ve çocukların da karar düzeneklerine faal iştiraki teşvik edilecek, bunun için gerekli sistemler kurulacak.
Toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayacak yasal düzenlemeler gerçekleştirilecek
Yerel idarelerin bütçe ve yetkileri artırılacak, merkezle bağlantıları yine tanımlanacak, salt temsili demokrasi yerine, hayatın her alanını kapsayan mahallî idareler demokrasisi Belediyeler eliyle güçlendirilecek. Halkın yerelde kendi hayatıyla ilgili kararlar alması sağlanacak.
Siyasal ve toplumsal ömrün her alanında toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlayacak yasal düzenlemeler gerçekleştirilecek. Bayanların siyasete ve istihdama iştiraki, idare kademelerinde misyon almaları için önündeki tüm mahzurlar kaldırılacak. İstanbul Mukavelesi yürürlüğe konulacak.
Devlet ekonomik düzenleyici ve denetleyici olmalı
Temsilde adaleti temel alan bir seçim sistemi oluşturulacak. Siyasi Partiler Kanunu iştirakçi bir anlayışla yine düzenlenecek. Siyasi Etik Yasası çıkarılacak.
Devletin iktisattaki düzenleyici ve denetleyici gücü aktifleştirilecek. İktisadi gelişme hiçbir toplumsal kesiti dışarıda bırakmayacak, ekoloji ve iktisat ortasında ayrılığı ortadan kaldıracak biçimde yönetilecek.
Gelir ve servet eşitsizliği azaltılacak
Gelir ve servet eşitsizliğinin azaltılması için önlemler alınacak ve hiçbir toplumsal kısmı geride bırakmayan bir iktisadi yaklaşım sağlanacak. Beşeri ve fiziki kaynakların daha faal kullanılmasıyla global hasıladan alınan hisse artırılacak ve bu suretle gelişen refahın toplumun tüm kısımları ortasında adil paylaşımı tesis edilecek.
Belirli bir periyotta bir gerçek kişinin servetindeki artış ve harcama fiyatlarının beyan edilen gelirle mukayesesini temel alan vergi kontrol sistemleri oluşturulacak. Vatandaşlık ve vergi ödeme şuurunu zedeleyen geniş kapsamlı ve daima yinelenen vergi afları düzenlemelerine gidilmeyecek.
Toplam vergi gelirlerinin dağılımında; gelir üzerinden alınan vergilerin masraf üzerinden alınan vergilere nazaran oransal olarak tartı taşıması sağlanacak.
Etkin vergi kontrolü sağlanarak, gelir ve tasarruf artışının vergi beyanları ile ahengini temel alan bir vergi kontrol nizamı oluşturulacak, rantların ve kayıt dışının vergi alanı kapsamında alınması temin edilecek.
Enflasyonla çabada dar gelirli yurttaş korunacak
Vergilemede emek ve sermaye yararlarının vergilenmesinde “ayırma nazariyesine” prestij edilmesi bir toplumsal siyaset olarak benimsenecek.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başta olmak üzere iktisat ile ilgili düzenleyici ve denetleyici kurumların araç bağımsızlığı sağlanacak. Para siyasetlerini yürüten kamu kurumları ortasında mutlak eşgüdüm sağlanacak.
Enflasyonla çabada bilimsel yaklaşımlar temel alınacak. Enflasyonla çaba üzere kısa vadeli öncelikler yerine getirilirken dar ve orta gelirli yurttaşlar korunacak. Kamu kurumlarında israf engellenecek.
Teşvikler iktisadi gelişmeyi sağlayan işlere yönlendirilecek, kaynakların verimli bir halde kullanımı sağlanacak. İhracat ve teknolojiye yönelik yatırımlar, katma kıymeti büyüten teşvikler yaygınlaştırılacak. Teşvikleri hakikat kullanmayan firmalar destekleme kapsamı dışına alınacak.
Çalışmak isteyen tüm kesitler işgücüne katılacak
Çalışmak isteyen tüm bölümler desteklenerek işgücüne iştirak artırılacak. İstihdama erişim, işe alım süreçleri, misyonda yükselme ve atamalarda bilgi ve tecrübenin temel alındığı şeffaf bir sistem uygulanacak.
Sosyal güvenlik ve sıhhat düzenlemeleri, aktüerya istikrarı gözetilerek yurttaşların ömür kalitesini geliştirecek formda yine yapılandırılacak. Toplumsal dayanaklara erişim hızlandırılacak, herkese kendi maddi ve manevi varlığına uygun işlere sahip olma imkanı tanınacak.
Sosyal hareketliliği ve fırsat eşitliğini teşvik eden eğitim siyasetleri aracılığıyla 21. Yüzyıla uygun yetkinlikler ve hünerler kazanan gençlerin istihdama ve uygun işlere erişiminin önündeki tüm pürüzler kaldırılacak.
Eğitim sistemi; laik, demokratik ve eleştirel düşünmeyi temel alan kişisel yetenek ve hünerleri destekleyici, ülkenin beşerî sermayesini ve entelektüel kapasitesini geliştirici bir yaklaşımla ele alınacak.
Rant değil insan ve tabiat merkezli büyüme
İnsanca yaşamaya imkan veren ve yeni işler üreten iktisadi büyüme desteklenecek. Geleceğin Türkiye’sinin en değerli özelliği, rant değil, insan ve tabiat merkezli kalkınma olacak. Ülke içinde ve dışında verimli iş birlikleri kurulacak. Katma pahası yüksek üretim ve ihracatı temel alan siyasetler uygulanacak.
Yurtta ve dünyada barış dış siyasetin temel prensibi kabul edilecektir. Dış siyaset, toprak bütünlüğüne hürmet, işbirliğine dayalı ve kozmik prensiplerle uyumlu bir formda barışçıl bir eksene oturtulacak. Uyuşmazlıkların barışçıl yollara tahlili temel alınacak.
Türkiye’nin inançlı bir üretim üssü ve memleketler arası ticarette bir odak noktası olması için gerekli siyaset ve stratejiler uygulanacak.
KİT’lerde dinamizm geliştirilecek
Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) dallara dinamizm getirecek biçimde yine yapılandırılacak, özel dal, sivil toplum ve KİT’lerin iştirakine dayalı teşebbüsler desteklenecek.
Mekansal planlar ile başka ulusal ve bölgesel planlar ortasında tam ahenk sağlanacak. Türkiye’de yatırımların mekânsal dağılımı yine ele alınacak.
Nitelikli, dirençli konut politikası
Kapsayıcı bir konut siyaseti olmadan iktisadi kalkınma sağlanamaz. Türkiye’de yaşayan herkesin nitelikli, dirençli konutlarda barınma hakkı var. İkinci Yüzyılın Türkiyesi’nde kentsel dönüşüm projelerinde soylulaştırma, mülksüzleştirme siyasetlerine son verilecek ve tabiat ile uyumlu toplumsal konut siyaseti geliştirilecek.
Yeni bankacılık yaklaşımı
Türk Bankacılık Sistemindeki bankaların, plasman desenlerinde gerçek kesimin finansal gereksinimlerine dönük kararlar alması özendirilecek. Planlamayla belirlenmiş alanlara kaynak sağlayacak güçlü ve kamu sermayeli bir kalkınma bankası kurulmalı.
Hazırlıklar 8 ay sürdü
2022’nin Ağustos atından beri süren hazırlık sürecinde çiftçi, emekçi ve sanayici-tüccar-esnaf kümeleri toplam dokuz paydaş buluşması gerçekleştirdi. Akabinde Birbirimizden Razıyız, Tabiatımıza Dönüyoruz, Geçmişimizi Anlıyoruz ve Geleceği Görüyoruz başlıklı dört uzman toplantısında 200’den fazla uzman, paydaş buluşmalarında alınan kararlara katkılarını sundu.
Paydaş ve uzman toplantılarında görüşülenler, 3 farklı yüksek istişare heyeti toplantısında değerlendirildi. Kongre hazırlıkları kapsamında Gençlik Forumu ve Bayan Forumu’nun yanında Çocuk, Sokak İktisadı ve Eğitim Çalıştayları da düzenlendi. Tüm bu çalışmaların çıktıları sonuç bildirgesini şekillendirdi.
Yedi gün süren kongreye onlarca uzman isim katıldı
Akademisyen, iktisatçı, siyasetçi, bilim insanı, sendika ve kooperatif lideri, tarihçi, müellif ve sanatçı birçok uzman 15-21 Mart’ta İzmir’de düzenlenen kongrede dinleyicilerle bir ortaya geldi.
Kongre Prof. Dr. Andrew McAfee, Sir Bob Geldof, Prof. Dr. Francis Fukuyama, mimar Hiroyuki Unemori, Prof. Dr. Ian Goldin, Joschka Fischer, Prof. Dr. Michio Kaku ve Prof. Dr. Vandana Shiva üzere dünyaca ünlü birçok ismi de İzmir’de buluşturdu.