Eski İngiltere Lideri Liz Truss, Çin’in teknolojik korumacılığı, askeri büyümesi ve kurduğu ittifaklarla Batı’yı yeni bir soğuk savaşa zorladığını belirterek, Batı’nın buna karşı yeni savunma ağları ve ekonomik ittifaklar oluşturması gerektiğini ileri sürdü.
Truss, Çin ile egemenlik ihtilafındaki Tayvan’ı ziyaretinde, Ada’daki hükümetin finanse ettiği fikir kuruluşu Prospect Vakfı’nın düzenlediği panelde konuştu.
Çin’in siyasi ve ekonomik tehditlerine karşı sadece Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kuruluna yahut Dünya Ticaret Örgütü’ne bel bağlamanın mümkün olmadığını vurgulayan Liz Truss, “Çin’e cevap vermek için özgür ülkelerden oluşan bir ağa, bir ekonomik NATO’ya muhtaçlığımız var” dedi.
Bazılarının yeni bir soğuk savaş istemediklerini lisana getirdiklerini, lakin bu hususta seçim bahtının olmadığını söyleyen Truss, “Çin, biz ekonomik bağları kesmek istemesek de şimdiden teknoloji alanında kendine yeterlilik uğraşı başlatmış durumda. Halihazırda özgür dünyanın çöküşünü görmek isteyen ülkelerle ittifak içindeler. Onlar kendi stratejik tercihlerini yaptılar. Bizim yapacağımız tek tercih bunu onaylayıp ödün vermek ile çatışmayı önleyecek önlemler almak arasında” tabirlerini kullandı.
Truss, Çin’in donanmasını giderek büyüttüğüne, sulh periyodunun en büyük askeri yapılanmasına giriştiğine işaret ederek, “Sert güç olmadan manalı bir caydırıcılık olabilirmiş üzere yapamayız. Şayet Güney Çin Denizi’nde çatışmayı önlemek istiyorsak savunma işbirliği konusunda önemli davranmalıyız” değerlendirmesini yaptı.
Bu hafta sonu Japonya’nın Hiroşima kentinde bir ortaya gelecek G-7 başkanlarına Çin’in ekonomik baskılarına karşı eşgüdüm içinde hareket etme daveti yapan Truss, Tayvan’ın Kapsamlı İlerici Trans-Pasifik İştirakine iştirakinin sağlanması, Pekin’in müracaatının ise reddedilmesi gerektiğini savundu.
Çin’den tepki
Çin ise Truss’ın ziyareti nedeniyle Tayvan’da iktidardaki Demokratik İleri Parti (DPP) hükümetini eleştirdi.
Devlet Kurulunun Tayvan İşleri Ofisi Sözcüsü Ma Şiaoguang, “DPP otoriteleri, bağımsızlık savlarına dış dayanak bulmak için, Tayvan halkının ödediği vergilerle, fiyaskoyla vazifeden ayrılmış birtakım Çin aksisi siyasetçilere rüşvet veriyor” dedi.
Ma, Tayvan hükümetinin zorlamayı ve meydan okumayı sürdürmesi halinde Çin’in ulusal egemenliğini ve toprak bütünlüğünü savunmak üzere “kararlı önlemler alacağını” tabir etti.
Tayvan Savunma Bakanlığı, Truss’ın Ada’yı ziyareti öncesinde Çin’e ilişkin 25 askeri hava aracı ve 5 geminin Ada etrafında görüldüğünü, hava araçlarından Tayvan’ın “Hava Savunma Tanımlama Bölgesi” (ADIZ) ilan ettiği alanda uçtuğunu bildirmişti.
5 günlük ziyaret için Ada’ya gelen Truss, Margaret Thatcher’ın 1990’lardaki ziyaretlerinden bu yana Ada’ya giden birinci eski İngiltere Başbakanı olmuştu.
Truss’ın ziyaretinde, Tayvan başkanı Tsai Ing-wen ve başka yetkililerle görüşmesi, iş etraflarıyla buluşması bekleniyor.
Tayvan, 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip
Çin’in topraklarının kesimi olduğunu savunduğu Tayvan, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1949’dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan ortasında iç savaşın akabinde ortaya çıkan ayrılık hala devam ediyor.
Pekin, “tek Çin” unsurunu vurgulayarak Tayvan’ın dünya ülkeleriyle müstakil diplomatik bağlantılar kurmasına, Birleşmiş Milletler (BM) ve öbür milletlerarası kuruluşlarda temsil edilmesine karşı çıkıyor, kendisini tanıyan ülkelerin Tayvan ile diplomatik bağları kesmesini kaide koşuyor.