HANDE BERKTAN
Türk elektronik sanayi, pandemi sonrası başlayan büyüme trendini, yılın birinci iki ayında da devam ettirdi. BloombergHT için sorularımızı yanıtlayan Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) İdare Heyeti Lideri Yaman Tunaoğlu, elektronik endüstrinin bir evvelki yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 26 artış ile en fazla büyüme sağlayan kesimlerden olduğunu söyledi.
“İhracatta yavaşlama eğilimi var”
TESİD İdare Konseyi Lideri Tunaoğlu daldaki yükselişi vurgularken maliyetlerdeki artışa da dikkat çekerek, “Elektronik bölümünün büyümesinin seçimin ve zelzelenin yaratacağı tesirlerin belirsizliğine karşın, çabucak hemen tüm bölümlere girdi üreten bir kesim haline gelmesinden kaynaklı yılın genelinde bu yıl da olumlu seyredeceğini öngörmek yanlış olmaz. Ancak maliyet ile fiyatlama ortasındaki rasyonel ilginin kopmasından kaynaklanan finansal tahribatlar, endüstrinin geneli üzere bölüm firmalarının da bu durumla ne kadar uğraş edebildikleri ve nasıl etkilenecekleri bu yılın temel öyküsü olarak karşımızda duruyor. Bölümün en büyük beklentisi, seçimlerin akabinde, sanayi üretimini öncelikleyen rasyonel bir iktisat siyasetinin uygulanmasıdır” dedi.
Elektronik endüstrinin ihracat performansına ait TESİD Lideri “Sektörel ihracat, yıl başından itibaren hafif bir düşüş eğilimine girdi. Avrupa ve ABD merkez bankalarının faiz artışları ve nakdî sıkılaşma ile devam eden enflasyon ile uğraşının 2023 için çabucak hemen tüm kesimlerde bir pazar daralmasına yol açacağı bekleniyordu. Şu an için bu daralmanın boyutunu öngörebilmek pek mümkün değil. Tekrar de dalımızın müspet istikamette gelişeceğine, yılsonu kesim ihracatımızın geçen yılın altında gerçekleşmeyeceğine ve hatta bir ölçü üstünde kalacağına dair öngörümüz var” halinde konuştu.
“Fiber altyapı yatırımlarına yine ivme kazandırılmalı”
Bilişim endüstrinin güçlenmesi için altyapı yatırımlarının değerine değinen TESİD Lideri, “Elektronik sanayicilerinin kıymetli gördüğü bir öbür mevzu, altyapı yatırımlarının artırılması istikametinde. Ülke genelinde fiber optik ağ alt yapısı dahil öteki alt yapıların artırılması ile bilişim teknolojilerinin gelişmesi ve üretim tesislerine erişim ile lojistik mevzularında kolaylıklar oluşacağı düşünülmektedir” değerlendirmesini yaptı.
Tunaoğlu, tedarik zincirindeki bozulmaya dair elektronik endüstrinde üretimin daha yakın coğrafyalara kayacağına dikkat çekerek, “Özellikle pandemi periyodunda yaşadığımız Batı dünyası ve üretim alanı Uzakdoğu ortasındaki tedarik zinciri sorunlarından ve ABD ve Çin ortasında artık görünür hale gelen ticaret savaşlarından en yüksek oranda, elektronik bölümü etkilenecektir. Dünya dış ticaretinin en büyük kalemi haline gelen elektronik kesimi, üretiminin büyük bir kısmını yüzde 70 düzeylerinde Uzakdoğu’da gerçekleştirmekte. Yaşananlar bu oranın bu düzeylerde sürdürülebilir olmadığını göstermiştir. Önümüzdeki devirde bölümümüzde ya Uzakdoğulu üreticilerin tüketim merkezlerine yakın yerlere direkt yatırımlarını yapacaklarını ya da elektronik bölümüne yönelik tedariklerin daha yakın coğrafyalarda bulunan mahallî üretim merkezlerine kaydığını göreceğiz” formunda konuştu.
“Elektronik sanayi işbirliği platformu ihracatçıya takviye sağlayacak”
TESİD’in yerli endüstriye takviye noktasında ki projelerine dair Yaman Tunaoğlu, “TESİD belirlediği vizyon kapsamında bu yıl da elektronik dalında aktif olan KOBİ ve yeni teşebbüsçüler ile büyük şirketlerin kendi ortalarında ve başka daldaki firmalarla iş birliği imkanlarını yaratarak, yerli tahlillerin oluşturulmasına dayanak olmayı hedeflemekte. Faaliyete geçen TESİD “Living Lab” projesinin üyeler tarafından yaygın olarak kıymetlendirilmesi ve katma paha yaratması için çalışmalar sürdürülmekte. Üyelerin daha geniş alanlara ulaşmaları ve iş birliği ile ihracat imkanları yaratılması için Elektronik Sanayi İş birliği Platformu (ESİP) projesindeki çalışmalara devam edeceğiz” açıklamasını yaptı.
“Yetişmiş eleman göçü çok büyük bir risk”
Elektronik endüstrinde nitelikli elemanların yurtdışına gidişinin büyük risk oluşturduğuna dikkati çeken TESİD Lideri, “Yetişmiş eleman göçünü orta gelir sarmalından kurtulmaya çalışan ülkemiz için çok kıymetli bir risk olarak kıymetlendiriyoruz. Bu kapsamda bir durum tespiti yapılması, ardında yatan temel nedenlerin belirlenmesi ve ne tıp tedbirler alınabileceğinin araştırılması maksatlı ASO ve İSO meslek komiteleri ile birlikte OSTİM Teknik Üniversitesi bünyesinde bir çalışma başlattık. Akademisyenlerle yapılan ön çalışma sonrasında bu çalışma projelendirildi, fakat ASO ve ISO’nun kaynak ayıramamaları nedeni ile bekleme sürecine girildi. 2023 yılı için kıymetli gayelerimizden birisi de bir biçimde bu kaynağı yaratmak ve projeyi başlatmak olacak” dedi.
“Kamu alımlarında yerli sanayi eserleri tercih edilmeli”
TESİD Lideri Tunaoğlu elektronik sanayicilerin öncelikli taleplerini, “Elektronik sanayicileri, yerli üretimin artması için teşvikler ve dayanaklar istiyor.Burada en kıymetli takviyenin kamu tarafından alımlarda yerli eserlerin tercih edilmesi olduğunu vurgulamak isterim. Son devirde bu tarafta bir şuur oluşmaya başladı, lakin maalesef hala yabancı eserlerin tercih edildiği birçok durumla karşılaşıyoruz.
AR-GE faaliyetlerinin, eser inovasyonu ve rekabet gücünün artması için değerli olduğunu kıymetlendiren kesim temsilcileri AR-GE takviyelerinin de artırılmasını talep ediyor. Vergi teşvikleri ve muafiyetler sayesinde bölümün büyümesi ve yatırımların artmasının sağlanacağı değerlendiriliyor” formunda sıraladı.
“Üretim maliyet artış olumsuz etkiliyor”
Elektronik endüstrinde üretim maliyetlerinde en büyük artış direkt personellik, güç ve hammadde sarfiyatlarında oldu. Mevzuya ait TESİD Lideri, “Şubat 2023 TÜİK bilgilerine nazaran 2022 yılının son çeyreğinde brüt fiyat maaş endeksi evvelki yılın birebir çeyreğine nazaran yüzde 102,4 artmıştır. Teknik yetkinliğin ve bilgi birikiminin çok değerli olduğu elektronik dalında bu oranın daha da yüksek olduğunu ölçümlüyoruz. Hammadde tarafında ise artan güç ve direkt personellik maliyetleri sebebiyle bilhassa iç pazardan temin edilen hammadde fiyatlarında artış yaşanmıştır. Uzak doğu ile rekabette maliyet bakımından avantajımızı her geçen gün kaybediyoruz, bunu bilhassa vurgulamak isterim. Dalımızı ağır olarak etkileyen çip krizini de bu noktada dolaylı maliyet olarak eklememizde yarar var” açıklamasını yaptı.