ALİ ÇINAR/CİNER MEDYA KÜMESİ ABD TEMSİLCİSİ
ABD’de Kongre’nin borç tavanını yükseltmesi ve ülkenin temerrüde düşmesini önlemesi için vakit daralıyor.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, son açıklamasında bu mevzuda tahlil olmazsa ekonomik kaos dışında anayasal kriz çıkabileceği ikazında bulundu.
ABD Lideri Joe Biden, krizi çözmek için Salı günü Temsilciler Meclisi Lideri Kevin McCarthy ile görüşecek. Lider Biden ve Senato’da çoğunluğu elinde tutan Demokratlar, borç limiti mevzuatı üzerinde Cumhuriyetçiler ile müzakere etmeyeceklerini söyleyerek borç limitinin önkoşulsuz artırılmasını istiyor.
Cumhuriyetçiler ise, Kevin McCarthy liderliğinde devlet kurumlarında kimi kesintilerin yapılması kaidesi ile 1,5 trilyon borç limiti artırımını yasa teklifini Meclisten geçirmişti.
Borç limiti “ABD federal hükümetinin borçlarını ödemek için borçlanabileceği para ölçüsünün üst sınırı” manasına geliyor.
Hükümetin, Kongre’nin onayladığı ödemelere devam edebilmesi için borçlanması gerekiyor. Borç limiti, ABD hükümetinin faturalarını ödemek için alabileceği borcu sonlandırıyor. Amerikan Kongresi’nin kanunla belirlediği limite ulaşılıncaya kadar Amerikan Hazine Bakanlığı borçlanma yetkisine sahip bulunuyor. Mevcut borç limiti yaklaşık 31,4 trilyon dolar düzeyinde bulunuyor.
Borç limitiyle ilgili hangi senaryolar var?
1- Mutabakat sağlanması
ABD Lider Biden ile Temsilciler Meclisi Lideri McCarthy’nin antlaşmaya varması seçeneği öne çıkan senaryolardan biri. Bu senaryonun finansal piyasalar için olumlu olacak ancak birtakım ekonomik bedellerinin olabileceği lisana getiriliyor
2- Kongre’de tahliye dilekçesi girişimi
Temsilciler Meclisi’ndeki Demokrat üyeler ‘tahliye dilekçesi’ ile konuşmacının onayı olmadan Meclis genel heyetine borç limitinde Lider Biden’ın istediği üzere bir yasa tasarısını sunabilir.
Bu teşebbüste 218 üyenin takviyesi gerekiyor. Kamuoyunda bu taraftaki bir teşebbüsün muvaffakiyet talihinin zayıf olduğu söz ediliyor.
3- Süreksiz Erteleme
Kongre, Beyaz Saray’a bir muahedeyi müzakere etmek için daha fazla vakit vermek gayesiyle borç tavanını birkaç hafta yahut ay boyunca süreksiz olarak “askıya alan” bir yasa tasarısını kabul edebilir. Temsilciler karar verirse borç tavanını Eylül ayı sonuna kadar askıya alabilir. Bu, yeni bir borç tavanı son tarihini öteki bir son tarihle, yani bütçeyle uyumlu hale getirir.
4- Beyaz Saray’ın kendi başına hareket etmesi
Biden idaresinin borç limiti meselesini çözmek için kendi başına hareket etmesi için iki ana seçenek var.
İlk olarak Biden, 1 trilyon dolar bedelinde madeni para çıkarma müsaadesi verebilir. Beyaz Saray daha sonra madeni parayı Fed’e yatırabilir ve bu parayı hükümetin faturalarını ödemek için kullanabilir. Fakat uzmanlar, bunun değerli dezavantajlar oluşturduğunu söylüyor. Ayrıyeten Fed’in bu seçeneğe sıcak bakmadığı biliniyor.
İkinci seçenek ise Anayasa’nın 14. hususuna atıfta bulunurken hükümete borç para almaya devam etmesi buyruğunu vermek. Hukuk uzmanları, 14. unsura başvurmanın Beyaz Saray için ‘makul bir argüman’ olacağını lisana getiriyor
5- Temerrüt
ABD Kongresi ile Beyaz Saray Haziran’a kadar anlaşamaz ise hükümetin tüm faturalarını ödemek için kâfi parası olmayabilir. Bu durum birtakım yükümlülüklerinin temerrüde düşmesi manasına geliyor.
Hükümetin kimi kurumları federal hizmetleri devre dışı bırakarak ve güvenlik ağı programlarını geciktirerek yahut askıya alarak kapanabilir. Ayrıyeten yabancı hükümetlere ödenecek borçlar dahil dış siyasete ait birçok kriz çıkmasının da beklenen olduğu tabir ediliyor.